ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΟΚΑΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΝΟΥΝ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ.
Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΡΑ ΣΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ.
Το Νομοσχέδιο για την Ολοκλήρωση (ολοκλήρωση αλλά προς ποία κατεύθυνση ;)της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης κατατέθηκε στην Δημόσια Διαβούλευση.
Αν κρίνουμε από το πώς εννοούν ο Υφυπουργός Υγείας και ο Πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ την ολοκλήρωση στην πρόληψη ( μεταφράζεται στην ολοκληρωτική διάλυση ενός σημαντικού και ανεπανάληπτου έργου 30 χρόνων ), μπορούμε να υποθέσουμε ότι κάτι ανάλογο προετοιμάζεται να συμβεί στον τομέα της Θεραπείας των εξαρτήσεων αλλά και στους άλλους ψυχιατρικούς τομείς.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑΤΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΉ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ;
Οι κατευθυντήριες οδηγίες όλων των επίσημων επιστημονικών οργάνων σε Ευρώπη και ΗΠΑ αναφέρουν ότι η πρόληψη των εξαρτητικών συμπεριφορών από ουσίες και συνήθειες ( βία, τζόγος, διαδίκτυο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.λ.π. ) έχει πιθανότητες να έχει αποτελέσματα, αν ξεκινά από την βάση της κοινωνίας, αν είναι αποδεκτή και συμμετέχουν σε αυτήν πολίτες και φορείς της κοινότητας, αν οργανώνεται από τοπικά κοινωνικά δίκτυα και αν στην συνέχεια επηρεάσει τα συστήματα προς την κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας, μέχρι την κυβέρνηση. Όλες οι επιστημονικές μελέτες και έρευνες προειδοποιούν ότι όλα τα σχέδια από κρατικές υπηρεσίες και κυβερνήσεις ( αναφέρεται ξεκάθαρα ότι ενέργειες που ξεκινούν από τα πάνω προς τα κάτω ) είναι καταδικασμένα σε αποτυχία. Εξηγούνται οι λόγοι. Κατανοητοί στους περισσότερους αλλά και όσοι δεν τους αντιλαμβάνονται μπορούν να τους αναζητήσουν και θα τους δώσουμε πληροφορίες ( ήδη το Πανελλήνιο Δίκτυο Φορέων Πρόληψης έχει δώσει πληθώρα βιβλιογραφίας στον ΟΚΑΝΑ και στο Υπουργείο Υγείας). Αναφέρουμε όμως μόνο την απλούστατη αλλά καθοριστική για την πρόληψη πληροφορία. Η βασική προϋπόθεση για να αλλάξει κάποιος η κάποιοι συμπεριφορές ( όπως αυτές που οδηγούν σε παθολογικές εξαρτήσεις) είναι να το θέλει η να το θέλουν οι ίδιοι. Κανείς δεν μπορεί να υποχρεωθεί σε αλλαγή συμπεριφοράς αν δεν το θέλει. Κανένας μας δεν μπορεί να υποχρεώσει κάποιον να αλλάξει συμπεριφορά με οδηγίες, απειλές, διαταγές, εκμαυλισμούς κ.λ.π.
Η χώρα μας είχε την τύχη να λειτουργήσει πάνω σε αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές από το 1990. Όταν λέμε τύχη, εννοούμε ότι το ξεκίνημα πετυχημένων πρωτοβουλιών στις τοπικές κοινωνίες, ξεπήδησε από τις ίδιες τις μικρές η μεγάλες κοινότητες. Οι πρωτοβουλίες αυτές έτυχαν της αναγνώρισης και της στήριξης τις περισσότερες φορές από φωτισμένους ηγέτες την Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και από φωτισμένα κυβερνητικά στελέχη που τις θεσμοθέτησαν και βοήθησαν να αναπτυχθούν ακόμη περισσότερο . Αυτές τις κατευθυντήριες οδηγίες που σήμερα πολύ έντονα συνιστούν καταξιωμένοι διεθνείς οργανισμοί στον τομέα της πρόληψης αλλά και την γενικότερη αντιμετώπιση των εξαρτήσεων , τις είχαμε κάνει πράξη 30 χρόνια νωρίτερα και συνεχίζουμε ακούραστα να λειτουργούμε βάσει αυτών μέχρι σήμερα.
Θα περιμέναμε να αναγνωριστεί αυτή η Ελληνική επιτυχία. Σε μία χώρα που νοιάζεται για την προκοπή του τόπου θα μπορούσαν να ακουστούν και μερικά μπράβο, σε μία συλλογική πανελλήνια προσπάθεια επαγγελματικών και εθελοντών στελεχών πρόληψης σε 75 τοπικές κοινωνίες της επικράτειας. Ποιος θα περίμενε όμως αντί της αναγνώρισης να υπάρχουν στελέχη της κυβέρνησης που αρνούνται να λειτουργήσουν σύμφωνα με αυτές τις οδηγίες και να θέλουν να καταστρέψουν αυτή την στιγμή φωτεινής έξαρσης της χώρας μας; Σε αντίθεση δε με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της Ελληνικής εμπειρίας οργανώνουν έναν συγκεντρωτικό σχεδιασμό για την πρόληψη αλλά και την θεραπεία από τα γραφεία τους , χωρίς να λαμβάνουν υπ όψιν τους την πραγματικότητα σε κάθε κοινότητα.
Πρόσφατα είχαμε ένα δείγμα της δικής τους γραφής για την πρόληψη σε σχολεία της Πάτρας. Πραγματοποίησαν ομιλίες ενημέρωσης ( οι οποίες εγκαταλείφθηκαν από το 1985-90 ως δυνητικά επικίνδυνες, πάλι με οδηγίες των διεθνών οργανισμών και της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων που είχαν ). Αυτό το δείγμα πρόληψης ( ουσιαστικά αντιπρόληψης ) παρακολουθήσαμε πρόσφατα στα σχολεία της Πάτρας. Οι ομάδες ταχείας παρέμβασης του ΟΚΑΝΑ από Αθήνα και Πάτρα για την διαχείριση κρίσης ( τι βαρύγδουπες λέξεις για να καλύψουν την απουσία ουσίας!!!!!) , παρουσίασαν σε μία ημερίδα και μία εσπερίδα , σύντομες ομιλίες σε γονείς και εκπαιδευτικούς για το πρόβλημα των ναρκωτικών. Συμμετείχε προσωπικά ο πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ και διαδικτυακά ο υφυπουργός Υγείας. Αυτό, όχι , δεν είναι πρόληψη αλλά το αντίθετο. Δυστυχώς με αυτό το δείγμα κατέστη σαφές πως αντιλαμβάνονται την πρόληψη οι κυβερνητικοί υπεύθυνοι . Πρόκειται για επικοινωνιακούς , πολιτικούς χειρισμούς, για τα μάτια του κόσμου. Τέτοιοι κυβερνητικοί χειρισμοί ευνοούν την εξάπλωση και όχι την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Κ.κ. Μέλη της κυβέρνησης, Μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου πριν εγκρίνετε με την ψήφο σας αυτή την κοινωνική καταστροφή ( μας φθάνουν οι οικολογικές ) , μελετήστε την πραγματικότητα για την πρόληψη έτσι όπως έχει κτιστεί και υπάρχει στην χώρα μας, η οποία θα καταστραφεί αν ψηφιστεί ως έχει αυτό το Ν/Σ .
Απευθύνουμε έκκληση στους τοπικούς Φορείς αφού πεισθούν σε όσα αναφέρουν οι Φορείς Πρόληψης, να παρέμβουν στην Δημόσια Διαβούλευση και να υποστηρίξουν την πρόληψη που γνωρίζουν και βιώνουν για 3 δεκαετίες. Να απαιτήσουν από το κράτος να επενδύσει στην πρόληψη, σύμφωνα και με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Τελειώνουμε με μία διαπίστωση, ένα ερώτημα και μία πρόταση.
Η διαπίστωση. Η ΠΡΟΛΗΨΗ είναι μία παιδαγωγική διαδικασία διαμόρφωσης θετικών στάσεων και συμπεριφορών. Όπως όλοι γνωρίζουμε πρέπει να ξεκινά από την στιγμή που ένα ζευγάρι αποφασίζει να αποκτήσει ένα παιδί, αφορά την εμβρυική περίοδο , την νηπιακή και στην συνέχεια όλες τις φάσεις ζωής μέχρι την εφηβεία. Συνεχίζει όμως και μετά, καθώς οι νέοι αυτοί στην συνέχεια θα αποκτήσουν δικά τους παιδιά. Αποτελεί δια βίου διαδικασία. Μπορεί να μας προφυλάσσει από τα ναρκωτικά αλλά ουσιαστικά αν λειτουργήσει σωστά, διαμορφώνει ώριμες προσωπικότητες που θωρακίζονται απέναντι σε κάθε μορφής εξάρτηση.
Η ΠΡΟΛΗΨΗ όπως μας δίδασκε ένας φωτισμένος δάσκαλός μας λειτουργεί πριν συμβεί το τραύμα, δηλαδή η εξάρτηση, πολλά χρόνια πριν.
Το ερώτημα. Μήπως τελικά ο τομέας της πρόληψης πρέπει να αποσυνδεθεί από την θεραπεία και την Ψυχιατρική και να αποτελέσει μόνος του έναν τομέα που θα καλύπτει αναπτυξιακές ανάγκες των νέων στην οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία; Αν είναι έτσι , τότε είναι εμφανές αυτό το οποίο οι περί την πρόληψη έχουμε κατανοήσει . Ότι η πρόληψη είναι υπόθεση κυρίως των τοπικών κοινωνιών.
Η πρόταση. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλώς έχει και πρέπει ακόμη περισσότερο να έχει λόγο μαζί με τα Κέντρα Πρόληψης, τους Φορείς Πρόληψης, τις υπηρεσίες εκπαίδευσης , αλλά και όλες τις Δομές που λειτουργούν στις τοπικές κοινωνίες και έχουν στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών τους. Μία τέτοια αντίληψη για την λειτουργία της πρόληψης συνιστά από μόνη της μία σημαντική παρέμβαση πρόληψης στις τοπικές κοινωνίες καθώς εκπαιδεύει πολίτες και Φορείς να συνεργάζονται, πράγμα που τόσο λείπει στην εποχή μας. Αν αναρωτηθεί κάποιος σε μία τέτοια προοπτική ποιος είναι ο ρόλος του κράτους, η απάντηση είναι ότι πρέπει να αποτελεί τον βασικό υποστηρικτή αυτής της προσπάθειας. Να υιοθετήσει ένα ρόλο που θα στηρίζει, θα επιβραβεύει και θα ενθαρρύνει τέτοιες πρωτοβουλίες χωρίς να υποκαθιστά την τοπική κοινότητα, όπως συμβαίνει σε όλα τα προηγμένα κράτη.
Για άλλη μία φορά η πρόληψη που τόσα χρόνια υπηρετούμε μας δείχνει τον δρόμο πως μπορούμε να κάνουμε καλύτερη την χώρα μας. Μην κλείσουμε λοιπόν τα μάτια μας και τα αυτιά μας σε μία τέτοια προοπτική εξέλιξης είτε από άγνοια είτε από ιδιοτέλεια.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ Ι. Πριν φύγει αυτό το κείμενο ήρθαν να επιβεβαιώσουν όλα τα παραπάνω με τον χειρότερο τρόπο τα νέα ( που είναι παλιά και καταδικασμένα κοινωνικά και επιστημονικά ) από τον πρόεδρο του ΟΚΑΝΑ. Πριν καν γίνει νόμος το Ν/Σ , έχει αρχίσει η εφαρμογή του ( θαυμάστε δημοκρατική λειτουργία κυβέρνησης ). Ανακοινώθηκε ότι στο επόμενο σχολικό έτος την πρόληψη σε όλα τα σχολεία της Πάτρας θα αναλάβουν γνωστή ΑΜΚΕ (;;;) σε συνεργασία με υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ . Ο πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ ανακάλυψε ως πρόληψη καταδικασμένες και αποτυχημένες μεθόδους του παρελθόντος, βάζει ένα περιτύλιγμα και το πλασάρει ως λύση στους ιθαγενείς αυτής της πολύπαθης από μεσσίες χώρα. Βέβαια σε αυτό το κρατικό μόρφωμα υποτιθέμενης πρόληψης δεν έχει θέση το Κέντρο Πρόληψης αλλά ούτε βέβαια και η ΠΡΟΤΑΣΗ. Δεν αναφέρονται ούτε κόστος ούτε όφελος αυτών των δράσεων.
Τελικά αυτές οι ενέργειες τι σημαίνουν; Άγνοια η ιδιοτέλεια;
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ ΙΙ. Δεν είναι τυχαία η επιλογή της Πάτρας για να αρχίσει το γκρέμισμα και η οπισθοδρόμηση. Είναι το τίμημα της τεράστιας δουλειάς που έχει αναπτυχθεί στην πόλη μας εδώ και 40 χρόνια. Αποτελεί ενέργεια εκφοβισμού προς τα Κέντρα Πρόληψης, καθώς εδώ στην Πάτρα ιδρύθηκε ο πρώτος Φορέας Πρόληψης στην Ελλάδα το 1988 , η ΠΡΟΤΑΣΗ. Στην Πάτρα ξεκίνησε την λειτουργία του το Πανελλήνιο Δίκτυο Φορέων Πρόληψης. Είναι μία πράξη εκδίκησης και παραδειγματισμού, γιατί η Πάτρα, μαζί με πολλά άλλα Κέντρα Πρόληψης, έχει να παρουσιάσει ένα πανελληνίως γνωστό και άξιο έργο ( αναγνωρισμένο όλα αυτά τα χρόνια και από τον ΟΚΑΝΑ ) στην τοπική κοινωνία και πρωτοστατεί σε ενέργειες για την υπεράσπιση της ουσίας της πρόληψης.
Βασίλης Πασσάς - Ιδρυτής και Επιστημονικός Υπεύθυνος ΠΡΟΤΑΣΗΣ.
Ιδρυτικό μέλος του Πανελληνίου Δικτύου Φορέων Πρόληψης.
Γραμματέας Δ.Σ. Κέντρου Πρόληψης ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΣ.
